Bezpieczeństwo żywności w UE

Polityka UE na rzecz bezpieczeństwa żywności – na każdym z etapów łańcucha żywnościowego,
od produkcji do konsumpcji – ma na celu zagwarantowanie:

bezpiecznej, pożywnej żywności i paszy dla zwierząt
wysokich standardów w zakresie zdrowia i dobrostanu zwierząt oraz ochrony roślin
jasnych informacji na temat pochodzenia, zawartości/etykietowania oraz wykorzystania żywności.

Polityka UE w dziedzinie żywności opiera się na:

kompleksowym prawodawstwie w zakresie bezpieczeństwa żywności i pasz zwierzęcych oraz higieny żywności
rzetelnych ekspertyzach naukowych będących podstawą do podejmowania decyzji
egzekwowaniu przepisów i inspekcjach.

W niektórych dziedzinach wymagających zapewnienia konsumentom szczególnej ochrony obowiązują również specjalne przepisy dotyczące:

stosowania pestycydów, suplementów żywnościowych, barwników, antybiotyków i hormonów
dodawania do żywności substancji takich jak konserwanty i środki aromatyzujące
stosowania produktów mających kontakt ze środkami spożywczymi, np. opakowań plastikowych
etykietowania składników żywności, które mogą powodować reakcje alergiczne
stosowania na etykietach sformułowań takich jak „produkt o niskiej zawartości tłuszczu” czy „produkt bogaty w błonnik”.

Ochrona różnorodności na rynku produktów żywnościowych w UE

UE dokłada wszelkich starań, aby tradycyjna żywność nie musiała być wycofywana z rynku z powodu obowiązujących norm oraz aby wspólne przepisy nie utrudniały innowacji i nie wpływały negatywnie na jakość.

Kiedy nowe państwo członkowskie przystępuje do UE (a więc i do jednolitego rynku europejskiego), często wprowadza się środki przejściowe, które mają ułatwić mu dostosowanie się do surowych unijnych norm bezpieczeństwa żywności. Podczas okresu przejściowego dany kraj nie może eksportować żywności, która nie spełnia tych norm.

W przypadku żywności modyfikowanej genetycznie, żywności pochodzącej od sklonowanych zwierząt albo produkowanej przy użyciu nanotechnologii Komisja kieruje się zasadą odpowiedzialnych innowacji. Są one dla obywateli UE gwarancją bezpieczeństwa i sprzyjają rozwojowi gospodarczemu.

Eliminowanie ognisk chorób zwierzęcych

Zwierzęta można przewozić w całej UE, pod warunkiem, że normy w zakresie zdrowia zwierząt i ich dobrostanu, które mają zastosowanie w gospodarstwie, są przestrzegane również podczas transportu.
W przypadku pojawienia się ogniska choroby zwierzęcej UE posiada procedury i mechanizmy umożliwiające natychmiastowe działania, a w razie potrzeby wstrzymuje wymianę handlową dla danego produktu lub produktów.

Unijny paszport dla zwierząt ułatwia podróżowanie ze zwierzętami domowymi (koty, psy i fretki). Jednak aby zapobiec rozprzestrzenianiu się chorób, w odniesieniu do zwierząt domowych stosuje się takie same środki ostrożności jak w przypadku innych zwierząt.

Zdrowie roślin

W obrębie UE można przewozić wszystkie rośliny i wszelki materiał, pod warunkiem, że są one wolne od szkodników. Badania przesiewowe importowanego materiału roślinnego i monitorowanie terytorium UE pomagają we wczesnym wykryciu nowych szkodników.

Oznacza to, że można podejmować działania zapobiegawcze, a w związku z tym unikać stosowania środków zwalczających szkodniki, takich jak pestycydy. Paszport roślin dołączony do młodego drzewka wskazuje, że zostało ono wyhodowane w odpowiednich warunkach.

System wczesnego ostrzegania

W Unii Europejskiej funkcjonuje system wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach, mający na celu ochronę ludzi przed żywnością, która nie spełnia europejskich wymogów w zakresie bezpieczeństwa żywności. System pozwala również wykryć, czy dany środek spożywczy zawiera substancje zakazane lub zbyt duże ilości substancji niebezpiecznych, takich jak pozostałości leków weterynaryjnych w mięsie czy rakotwórcze barwniki w żywności.

W obliczu zagrożenia w całej UE uruchamiany jest system alarmowy. Czasami wystarczy zablokować tylko jedną partię towaru, a czasami konieczne jest zatrzymanie wszystkich partii danego produktu wysyłanych
z danego gospodarstwa, portu czy fabryki. Produkty już znajdujące się w magazynach i sklepach również mogą zostać wycofane.

Identyfikowalność i zarządzanie ryzykiem

Jeżeli wystąpią poważne ogniska chorób zwierzęcych lub przypadki zatruć pokarmowych, organy UE mogą prześledzić przemieszczanie produktów żywnościowych na całej drodze łańcucha produkcyjnego. Dotyczy to zarówno żywych zwierząt, jak i produktów pochodzenia zwierzęcego oraz roślin.

Identyfikowalność i funkcje zarządzania ryzykiem umożliwia system TRACES (ekspercki system kontroli handlu) – elektroniczny system kontroli granicznych i certyfikacji towarów podlegających wymianie handlowej.

Decyzje podejmowane w oparciu o rzetelne podstawy naukowe

Polityka UE w dziedzinie bezpieczeństwa żywności opiera się na wiedzy naukowej. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa żywności (EFSA) udziela Komisji Europejskiej i państwom członkowskim niezależnych porad naukowych przy opracowywaniu prawodawstwa oraz doradza decydentom
w przypadku wystąpienia zagrożeń związanych
z bezpieczeństwem żywności.

Komisja stosuje zasadę ostrożności – jeśli naukowcy stwierdzą, że istnieje choćby potencjalne ryzyko, podejmuje bezzwłoczne działania.

Egzekwowanie przepisów i kontrola

Komisja egzekwuje stosowanie prawa żywnościowego UE poprzez:

sprawdzanie, czy wszystkie państwa UE dokonały prawidłowej transpozycji prawodawstwa UE do prawa krajowego oraz jego wdrożenia
przeprowadzanie kontroli na miejscu, zarówno w UE, jak i poza jej granicami przez Biuro Żywności
i Weterynarii (FVO).

Biuro ds. Żywności i Weterynarii przeprowadza kontrole w poszczególnych zakładach produkcji żywości. Jego głównym zadaniem jest jednak sprawdzanie czy rządy państw UE i innych krajów dysponują odpowiednimi mechanizmami gwarantującymi, że krajowi producenci żywności przestrzegają surowych unijnych norm bezpieczeństwa. Od 2013 r. zakresem działań biura zostały objęte wyroby medyczne.

Źródło: europa.eu