Wyniki kontroli IJHARS w IV kwartale 2016 r.

W IV kwartale 2016 r. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych przeprowadziła kontrole w zakresie jakości handlowej makaronu, przetworów owocowych i rybnych, tłuszczów do smarowania, koncentratów spożywczych i wyrobów cukierniczych.

Kontrole przeprowadzone w IV kwartale 2016 r. przez Inspekcję Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych miały na celu sprawdzenie czy artykuły rolno-spożywcze spełniały wymagania w zakresie jakości handlowej określone w przepisach o jakości handlowej oraz dodatkowe wymagania zadeklarowane przez producenta. W trakcie kontroli sprawdzono trzy podstawowe elementy jakości handlowej, tj. cechy organoleptyczne (m.in. wygląd, smak i zapach), parametry fizykochemiczne (m.in. zawartość ekstraktu ogólnego, tłuszczu, soli i glazury, identyfikację surowca rybnego, wilgotność i kwasowość) oraz znakowanie produktów żywnościowych. 

Kontrole przeprowadzono w 245 podmiotach, w tym u:

• 64 producentów wyrobów cukierniczych,
• 60 producentów makaronu,
• 39 producentów przetworów rybnych,
• 36 producentów tłuszczów do smarowania,
• 26 producentów przetworów owocowych,
• 20 producentów koncentratów spożywczych.

Kontrolą w zakresie cech organoleptycznych objęto 437 partii produktów, w tym: 175 partii makaronu, 76 partii przetworów rybnych, 68 partii przetworów owocowych, 58 partii tłuszczów do smarowania, 42 partie koncentratów spożywczych oraz 18 partii wyrobów czekoladowych.

Jakość handlowa poszczególnych grup artykułów rolno-spożywczych

W zakresie cech organoleptycznych odnotowano spadek udziału zakwestionowanych partii makaronu o 4,3 punktu procentowego (w stosunku do wyników kontroli z I kw. 2013 r.). Wzrósł natomiast odsetek partii z nieprawidłowościami w przypadku przetworów rybnych o 0,3 p.p. (w stosunku do wyników kontroli z IV kw. 2015 r.).  W przypadku przetworów owocowych, koncentratów spożywczych i wyrobów czekoladowych nie stwierdzono nieprawidłowości w przedmiotowym zakresie.  Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły:

• niewłaściwego wyglądu (w tym po ugotowaniu) – w przypadku makaronu;
• obecności niedozwolonych pozostałości pancerzyków i odnóży stawonogów – w przypadku przetworów rybnych;
• nieprawidłowego wygniecenia tłuszczu (obecności kropel wolnej wody na przekroju), niejednolitej konsystencji oraz niewłaściwego smaku i zapachu – w przypadku tłuszczów do smarowania.

 

Odsetek partii o niezgodnych z deklaracją i obowiązującymi przepisami parametrach fizykochemicznych zmniejszył się w przypadku makaronu o 10,1 p.p. (w stosunku do wyników kontroli z I kw. 2013 r.) oraz przetworów rybnych o 0,9 p.p. (w stosunku do wyników kontroli z IV kw. 2015 r.). Wzrósł natomiast udział kwestionowanych partii w przypadku wyrobów czekoladowych o 23,8 p.p. (w stosunku do wyników kontroli z I kw. 2013 r.) oraz przetworów owocowych o 9,2 p.p. (w stosunku do wyników kontroli z III kw. 2015 r.). W przypadku koncentratów spożywczych nie stwierdzono nieprawidłowości, a w trakcie kontroli tłuszczów do smarowania zakwestionowano pojedyncze partie. Stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły m.in.:

• obecności niedeklarowanych składników (MOM-u rybiego i fosforanów), zawyżonej zawartości glazury oraz zaniżonej zawartości mięsa ryby i masy netto wyrobu gotowego – w przypadku przetworów rybnych;
• zaniżonej zawartości suchej masy kakaowej, tłuszczu mlecznego, orzechów arachidowych, nadzienia oraz tłuszczu – w przypadku wyrobów czekoladowych;
• zaniżonej zawartości jaj oraz obecności niedeklarowanej kurkumy – w przypadku makaronu;
• niezgodnej z przepisami zawartości ekstraktu ogólnego – w przypadku przetworów owocowych;
• zawyżonej zawartości wody i tłuszczu – w przypadku przetworów mlecznych.

Wystąpienie nieprawidłowości w zakresie cech organoleptycznych oraz parametrów fizykochemicznych wynika z błędów popełnionych podczas procesu produkcyjnego (np. nieprzestrzegania receptur, stosowania surowców o niewłaściwej jakości). Obecność niezadeklarowanych składników jest świadomym fałszowaniem wyrobów gotowych.  

Nieprawidłowości w zakresie znakowania

Nieprawidłowości dotyczące znakowania wynikają z nieznajomości przepisów, nieprawidłowej ich interpretacji. Przyczyną może być również celowe działanie producentów, którzy świadomie wprowadzają w błąd konsumenta poprzez zamieszczanie na opakowaniu nieprawdziwych informacji.

Udział partii nieprawidłowo oznakowanych zmniejszył się w przypadku przetworów rybnych o 12,6 p.p. (w stosunku do wyników kontroli z IV kw. 2015 r.) oraz makaronu o 6,7 p.p. (w stosunku do wyników kontroli z I kw. 2013 r.). Wzrost odsetka kwestionowanych partii stwierdzono natomiast w przypadku tłuszczów do smarowania o 12,5 p.p. (w stosunku do wyników kontroli z II kw. 2013 r.), przetworów owocowych o 5,9 p.p. (w stosunku do wyników kontroli z III kw. 2015 r.), wyrobów cukierniczych o 5,4 p.p. (w stosunku do wyników kontroli z II kw. 2014 r.) oraz koncentratów spożywczych o 3,3 p.p. (w stosunku do wyników kontroli z III kw. 2013 r.). W trakcie kontroli stwierdzono szereg nieprawidłowości w zakresie znakowania, poszczególne ich typy przedstawiono poniżej.

Nazwa i rodzaj produktu, m.in.:

• „miks tłuszczowy” uformowano w osełkę, zapakowano w papier pergaminowy, oraz umieszczono na nim nazwę fantazyjną „Osełka …” (przy użyciu czcionki wyraźnie odróżniającej od pozostałych informacji) i sformułowanie „Jakie dobre !!!”, którego forma gramatyczna była odpowiednia dla masła (całość oznakowania sugerowała więc, że dany produkt jest masłem);
• stosowanie nazw typu „marcepan”, „czekoladka marcepanowa”, marcepanowy baton…” wskazujących, że są to wyroby z nadzieniem wyprodukowanym z migdałów słodkich z ewentualnym dodatkiem migdałów gorzkich, podczas gdy faktycznie produkty te poza masą marcepanową zawierały również percepan (tj. miazgę z pestek moreli i brzoskwiń) i arachipan (tj. miazgę z orzeszków arachidowych);
• stosowanie nazwy „dżem” dla wyrobu niespełniającego wymagań obowiązujących przepisów (w zakresie zawartości ekstraktu ogólnego);
• pominięcie w nazwie makaronu określenia „makaron” (brak pełnej charakterystyki produktu);
• umieszczenie na opakowaniu dwóch różnych, sprzecznych nazw produktu (np. „Makaron wstążka…” i „Makaron nitka cienka…”, „Kurczak w sosie…” i ,,Skoncentrowany Sos…”, „Marcepanowy baton w czekoladzie” i „Baton z masy arachipanowomarcepanowej w czekoladzie).

Skład, m.in.: 

• brak wyszczególnienia w wykazie składników wszystkich surowców użytych do produkcji (np. laktozy, tłuszczu kakaowego, dodatków) przy jednoczesnym podaniu takich składników, których nie wykorzystano w procesie produkcyjnym (np. barwnika, tłuszczu mlecznego);
• umieszczenie w oznakowaniu „miksu tłuszczowego do smarowania X %” grafiki przypominającej kwiat słonecznika, podczas gdy w procesie produkcji użyto mniej wartościowego tłuszczu palmowego;
• podanie składników bez zachowania porządku malejącego według ich masy;
• zastosowanie niewłaściwego nazewnictwa dla użytych składników (np. „kakao” zamiast „miazga kakaowa”, „mleko odtłuszczone w proszku” zamiast „mleko pełne w proszku”, „kurkuma” zamiast „aromat kurkumy”);
• brak podkreślenia nazwy składnika powodującego alergie lub reakcje nietolerancji za pomocą pisma wyraźnie odróżniającego ją od reszty wykazu składników;
• podanie niepełnej nazwy składnika alergennego (np. kaszka makaronowa, semolina bez wskazania rodzaju zboża);
• brak lub podanie zawyżonej informacji o ilościowej zawartości składników (np. owoców w dżemie, składnika jajecznego w makaronie jajecznym, mleka w proszku w „krówce mlecznej”, likieru w „wiśniach z likierem…”).

Metody wytwarzania, m.in.: 

• brak podania informacji dotyczących zastosowanych procesów technologicznych (np. pasteryzacji); 
• stosowanie w nazwie określenia „babci” i „domowa” przy jednoczesnym stosowaniu w procesie produkcji przetworzonych surowców (np. jaj w proszku, preparatu aromatycznego);
• zamieszczenie informacji odnoszących się do produkcji ekologicznej (logo produkcji ekologicznej wraz z numerem jednostki certyfikującej) na opakowaniu produktu, którego producent nie posiadał wymaganego certyfikatu ekologicznego wydanego przez jednostkę certyfikującą;
• zamieszczenie na opakowaniu określenia „oryginalna szwajcarska receptura” przy braku dokumentów potwierdzających przedmiotową deklarację.

Szczególne właściwości, tj.: podanie w oznakowaniu makaronu informacji „bez barwników”, podczas gdy zgodnie z przepisami produkty te nie mogą zawierać tego rodzaju dodatków.

Trwałości, m.in.: wydłużenie okresu przydatności do spożycia dżemów do 26 dni w stosunku do przeprowadzonych przez zakład prób przechowalniczych.

Nieczytelne oznakowanie, tj. zbyt mały rozmiar czcionki.

Sankcje

W związku ze stwierdzonymi w trakcie kontroli nieprawidłowościami wojewódzcy inspektorzy JHARS: wydali 112 decyzji administracyjnych, w tym:

• 57 decyzji nakazujących poddanie artykułów rolno-spożywczych określonym zabiegom (w tym zabiegom doprowadzenia do prawidłowego znakowania),
• 23 decyzje nakładające kary pieniężne na łączną kwotę ponad 36,2 tys. zł,
• 22 decyzje zakazujące wprowadzenia do obrotu artykułów rolno-spożywczych,
• 7 decyzji o odstąpieniu od wymierzenia kar pieniężnych ze względu na niski stopień szkodliwości czynu,
• 1 decyzję nakazującą zniszczenie partii;

oraz nałożyli 15 grzywien w drodze mandatów karnych na łączną kwotę 2,6 tys. zł.

Źródło: IJHARS