Rozmowa z ministrem Krzysztofem Jurgielem cz. I

Tadeusz Wojciechowski: Na jakim etapie jest wprowadzanie oznaczenia „Produkt Polski”?

Krzysztof Jurgiel: Przepisy ustawy z dnia 4 grudnia 2016r. o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (Dz.U. z 13.12.2016, poz. 2007), odnoszące się do dobrowolnego znakowania środków spożywczych informacją „Produkt polski” weszły w życie z dniem 1 stycznia 2017r.

Przepisy te dają możliwość producentom wyróżniania na rynku produktów wyprodukowanych w Polsce
z polskich surowców poprzez oznakowanie ich informacją „Produkt polski” bądź znakiem zawierającym taką informację.

Znak graficzny zawierający informację „Produkt polski” został określony przepisami rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie wzoru znaku graficznego zawierającego informację „Produkt polski” (Dz.U. z 2016 r. poz. 2148 z późn. zm.)

Wzór znaku „Produkt polski” jest dostępny na stronie internetowej Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi
w zakładce „Jakość żywności” w formacie eps, pdf i jpeg , w celu jego reprodukowania na opakowaniach.

Przepisy dotyczące informacji „Produkt polski” nie przewidują koordynacji Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi
i monitorowania oznakowywania produktów informacją „Produkt polski”. Inicjatywa w tym zakresie należy wyłącznie do producentów żywności. Ponadto spełnianie kryteriów określonych ustawowo przez produkty oznakowane powyższą informacją będzie podlegało weryfikacji podczas inspekcji prowadzonych przez służby kontrolne. Podmioty, które umieszczą informację „Produkt polski” bez spełnienia kryteriów będą podlegały karze określonej przepisami ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych (Dz. U. z 2016, poz. 1604 z późn. zm.).

T.W.: Resort rolnictwa pracuje nad oznaczeniem produktów „wolne od GMO”. Kiedy możemy
się spodziewać efektu tych prac?

K.J.: 4 maja 2017 projekt ustawy o oznakowaniu produktów wytworzonych bez wykorzystania organizmów genetycznie zmodyfikowanych oraz o zmianie niektórych innych ustaw został skierowany do konsultacji publicznych oraz uzgodnień międzyresortowych. Termin nadsyłania uwag dobiega końca.

Projekt został opracowany jako odpowiedź na dyskusję społeczną dotyczącą organizmów genetycznie zmodyfikowanych. Intencją do przygotowania tej ustawy było wyjście naprzeciw oczekiwaniom społecznym
i dostarczenie konsumentom informacji czy w danym produkcie występuje modyfikacja genetyczna i czy
w procesie jego wytwarzania były wykorzystywane organizmy genetycznie zmodyfikowane. Takie rozwiązanie zapewni możliwość dokonania świadomego wyboru przy zakupie produktów żywnościowych. Projekt jest również działaniem uzupełniającym dla realizowanych przez resort rolnictwa prac na rzecz zwiększenia udziału krajowego białka roślinnego w produkcji pasz wolnych od GMO. Przewiduje się, że znakowaniem „wolne od GMO” będą objęte produkty pochodzenia roślinnego oraz przetworzone produkty pochodzenia roślinnego, które nie są modyfikowane genetycznie, a które mają odpowiedniki modyfikowane genetycznie dopuszczone do obrotu na rynku UE (tj. kukurydza, rzepak, soja), produkty pochodzące od zwierząt karmionych paszami bez GMO
a powstałe np. na bazie rodzimego białka roślinnego(np. mięso, mleko, jaja, sery), miody oraz produkty ekologiczne. Oznakowanie „wolne od GMO” stanowić będzie typową dodatkową dobrowolną deklarację producenta w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych, a więc będzie elementem jakości handlowej.

Projektowane przepisy z uwagi na duże zainteresowanie będą niewątpliwie wymagały dalszej pracy polegającej na przeanalizowaniu zgłoszonych uwag i propozycji oraz poprawieniu tekstu projektu. Również ważnym etapem w pracy nad tym projektem jest notyfikowanie go do Komisji Europejskiej, gdzie będzie podlegał ocenie zgodności z prawem Unii Europejskiej. Komisja Europejska zastrzega sobie czas na ocenę projektu przynajmniej 3 miesiące, a w przypadku zgłoszenia do projektu uwag, czas ten ulega wydłużeniu. Niniejsze oznacza, że prace nad ustawą do momentu skierowania jej do prac w Parlamencie będą trwały jeszcze przynajmniej pół roku.

T.W.: Jakie są polskie priorytety, o które będziemy zabiegać w ramach Wspólnej Polityki Rolnej?

K.J.: W ministerstwie rolnictwa przygotowany został dokument przedstawiający polskie priorytety w sprawie WPR po 2020 roku. W dniu 16 maja br. dokument ten stał się oficjalnym stanowiskiem rządowym. Stanowisko to ma kierunkowy charakter, dostosowany do obecnego etapu prac nad przyszłością WPR. Bardziej szczegółowe stanowisko przygotujemy w odniesieniu do konkretnych propozycji zmian, które Komisja powinna przedstawić
w końcu 2017 r.

W dotychczasowej dyskusji zidentyfikowano szereg różnych priorytetów dla WPR na najbliższe lata. Realizacja tych wszystkich priorytetów nie będzie możliwa bez odpowiedniego budżetu na politykę rolną. Bez wysokiego
i ambitnego budżetu na WPR trudno też sobie wyobrazić wkład tej polityki w realizację ambitnych celów UE
w ramach polityki handlowej, środowiskowej czy klimatycznej. Zadania i zobowiązania UE związane ze środowiskiem, liberalizacją handlu czy klimatem nie mogą być zrealizowane kosztem rolnictwa, bez odpowiedniego budżetu na WPR.

Zasadniczym zadaniem WPR, umocowanym w Traktacie, jest zapewnienie sprawnego funkcjonowania jednolitego rynku produktów rolnych w UE i opłacalności produkcji rolnej w UE. Sprawny jednolity rynek wymaga przede wszystkim zapewnienia równych warunków konkurencji dla wszystkich rolników bez względu na kraj,
w którym prowadzą swoją działalności.

Dlatego w nowej WPR musimy ostatecznie odejść od historycznych kryteriów dystrybucji wsparcia bezpośredniego i całkowicie zakończyć proces wyrównywania stawek Płatności między państwami członkowskimi.

Zdecydowanej poprawy wymaga zarządzania rynkami rolnymi w ramach WPR. Powinniśmy aktywnie korzystać
z dostępnych rozwiązań, które umożliwiają przeciwdziałanie sytuacjom kryzysowym na rynkach rolnych. Instrumenty interwencji rynkowej powinny być wprowadzane szybko, bez zbędnych opóźnień by skutecznie działać na rzecz poprawy sytuacji na rynku w warunkach kryzysowych (np. chorób zwierząt czy roślin, zjawisk klimatycznych jak susze czy powódź). Zarządzanie na rynkach rolnych musi być skuteczniejsze. Musimy zapobiegać kryzysom na poszczególnych rynkach, a nie tylko zapewniać producentom doraźną pomoc po kryzysie.

Wspólna polityka rolna ma bardzo duże znaczenie w zapewnieniu spójności gospodarczej, społecznej
i politycznej w UE. Dlatego kryteria spójnościowe powinny być brane pod uwagę przy podziale środków, szczególnie w II filarze. Zwłaszcza w świetle traktatowych celów UE, które przewidują dążenia do spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz solidarności między państwami członkowskimi.

Większość obszarów wiejskich należy do najmniej uprzywilejowanych regionów UE, których PKB na mieszkańca ma wartość znacznie niższą od średniej europejskiej. Rozwój obszarów wiejskich jest nadal ważnym wyzwaniem dla UE. Obszary wiejskie potrzebują wsparcia w zakresie podnoszenia poziomu zatrudnienia, standardów życia
i rozwoju funkcji pozarolniczych. Wymaga to wzajemnie uzupełniającego się zaangażowania wielu polityk UE.

Jeśli chcemy utrzymać konkurencyjność unijnego rolnictwa na rynku globalnym zdecydowanie mocniej powinniśmy stymulować wzrost konkurencyjności sektora rolnego poprzez inwestycje oraz wdrażanie nowych technologii oraz wzmacniać pozycję unijnych producentów i przetwórców. Dobrze służą temu działania w II filarze WPR.

WPR musi dobrze służyć rozwojowi małych i średnich gospodarstw rodzinnych. To ta grupa gospodarstw decyduje o zrównoważonym rozwoju obszarów wiejskich i o miejscach pracy na wsi. Szczególnie małe gospodarstwa pełnią istotną rolę w realizacji wielu funkcji publicznych. Wykorzystując tradycyjne techniki produkcji, dostarczają konsumentom wartościowych i zróżnicowanych produktów. Jednocześnie, z uwagi na mozaikowatą strukturę działek i upraw czy tradycyjny płodozmian, gospodarstwa te przyczyniają się do realizacji celów środowiskowych.

Uproszczenie WPR musi być realne. Z pewnością uproszczeniu nie posłużą żadne rewolucyjne zmiany. Opowiadamy się za ewolucyjnymi zmianami WPR. Obecne ramy prawne dają wystarczająco możliwości, aby poprawić WPR. Należy też silniej opierać się na zasadzie subsydiarności przy programowaniu, wdrażaniu
i kontroli rozwiązań w ramach WPR, jednak w sposób, który nie zwiększy ryzyka finansowego dla państw członkowskich.

Powinniśmy przede wszystkim skupić się na poprawie skuteczności WPR poprzez udoskonalenie już istniejących i dobrze znanych rozwiązań. Przewidywalność rozwiązań w ramach WPR jest tym bardziej potrzebna
w warunkach niestabilności rynków światowych i silnego otwarcia UE na konkurencję międzynarodową. WPR wymaga poprawy, a nie rewolucji. W tym kontekście istotne jest utrzymanie prostych, sprawdzonych rozwiązań, jak np. uproszczony system płatności bezpośrednich SAPS.

Zdecydowanie powinniśmy zmienić podejście do środowiskowych i klimatycznych elementów WPR. Wyzwania środowiskowe i klimatyczne są bezdyskusyjne, ale rolnicy realizując dodatkowe obowiązkowe wymogi na rzecz środowiska i klimatu muszą być przekonani o ich skuteczności. Efekty środowiskowe w przyszłości powinny być realizowane w oparciu o odpowiedni budżet WPR, bez szkody dla konkurencyjności unijnego rolnictwa oraz bez zwiększania kosztów administracyjnych.

T.W.: Dziękuję za rozmowę.

Przejdź do II części rozmowy z ministrem Krzysztofem Jurgielem