Rozmowa z Kierownikiem PAIH w Wietnamie

Od lewej: Tadeusz Wojciechowski, Piotr Harasimowicz

Z Piotrem Harasimowiczem, Kierownikiem Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu w Wietnamie rozmawia Tadeusz Wojciechowski.

Jakie, pana zdaniem, będą efekty dla Polski podpisanej umowy EVFTA pomiędzy EU a Wietnamem w zakresie handlu towarami rolno-spożywczymi?

Wietnam należy do kluczowych azjatyckich partnerów handlowych Polski zaraz po Chinach, Republice Południowej Korei oraz Japonii. Ze względu na jego potencjał gospodarczy resort rozwoju sklasyfikował go jako rynek perspektywiczny dla polskiego biznesu. Naszymi hitami eksportowymi do Wietnamu do tej pory były filety rybne, leki oraz produkty mleczarskie. Wartość sprzedaży nadwiślańskich towarów do Wietnamu w 2017 r. sięgnęła 1 mld złotych, natomiast w 2018 r. przekroczyła tę wartość. To drugi, po Singapurze, największy partner handlowy UE wśród państw należących do Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN). Wartość wymiany towarowej między UE a Wietnamem sięga niemal 50 mld euro rocznie, a w przypadku usług kwota ta wynosi prawie 4 mld euro. 30 czerwca tego roku Unia Europejska i Wietnam podpisały w Hanoi porozumienie o wolnym handlu (EVFTA), które docelowo zniesie ponad 99% ceł na unijne i wietnamskie towary.

Zawarte w czerwcu 2019 roku porozumienie jest przełomowe dla relacji gospodarczych UE z krajami trzecimi. To druga, po Singapurze, umowa liberalizująca wymianę towarową z członkiem ASEAN. Wraz z wejściem w życie porozumienia Wietnam zniesie 65 proc. ceł przywozowych na towary z UE, pozostałe będą stopniowo eliminowane przez 10 lat. Umowa oferuje firmom po obu stronach więcej możliwości poprzez usunięcie taryf celnych, ograniczenie barier regulacyjnych i biurokracji, zapewnienie ochrony oznaczeń geograficznych, otwarcie usług i rynku zamówień publicznych, a także gwarancję, że uzgodnione zasady są wykonalne. Największe korzyści z liberalizacji handlu odniosą sektory farmaceutyczny, rolno-spożywczy, maszynowy i motoryzacyjny. Blisko połowa produktów farmaceutycznych pochodząca z UE będzie zwolniona z 8-procentowych ceł zaraz po wejściu w życie umowy, reszta po 7 latach. Z kolei cła na wołowinę zostaną wyeliminowane po 3 latach, na produkty mleczarskie po maksymalnie 5 latach, a na przetwory spożywcze po upływie 7 lat. Dość mocno obciążony (stawki sięgające 48-50%) handel winami i napojami spirytusowymi nie będzie podlegał opodatkowaniu po 7 latach od implementacji porozumienia. Na piwo przyjdzie pora po 10 latach. Co ważne wraz z wejściem w życie umowy prawie wszystkie maszyny i urządzenia będą zwolnione z 35-procentowych ceł, do zera zejdzie też bagatelna, 78-procentowa stawka na samochody.

Porozumienie organiczny bariery pozataryfowe i wprowadzi ochrona oznaczeń geograficznych. W konsekwencji Wietnam uzna oznaczenia pochodzenia „Made in EU” dla większości produktów rolnych, a 169 tradycyjnych europejskich produktów spożywczych (w tym polskie) będzie chronionych przed fałszerstwem na tamtejszym rynku. Umowa uwzględnia też wrażliwą sytuację niektórych sektorów rolniczych (takie jak ryż, kukurydza, czosnek, grzyby lub cukier). W takich przypadkach dostęp wietnamskich produktów do rynku UE będzie ograniczony przez kontyngenty taryfowe. Dodatkowo EVFTA otwiera wietnamski rynek zamówień publicznych dla wszystkich firm z UE, w tym z Polski. Zgodnie z zapisami umowy polscy przedsiębiorcy będą mogli przystąpić do przetargów ogłaszanych przez takie podmioty jak administracja centralna (w tym dotyczące realizacji inwestycji infrastrukturalnych), miasta Hanoi i Ho Chi Minh City oraz największe przedsiębiorstwa państwowe.

Umowa zapewnia ułatwiony dostęp do wietnamskiego rynku usług pocztowych i kurierskich, bankowych i ubezpieczeniowych, a także tych związanych z transportem morskim.

Jaki asortyment towarów rolno-spożywczych z Polski ma największe szanse na rynku wietnamskim?

Mięso i wyroby mięsne
Polscy eksporterzy mogą sprzedawać do Wietnamu wieprzowinę (od 2008 r.), drób (od 2007 r.) oraz ryby i owoce morza (od 2006 r.). Procedura uzyskania zgody na eksport polskiej wołowiny trwa. Eksport tych wyrobów wiąże się z długą procedurą dopuszczającą konkretny rodzaj mięsa do rynku oraz certyfikującą konkretnego producenta jako eksportera. Ze względu na występującą w Polsce chorobę ASF wietnamskie służby weterynaryjne wprowadziły ograniczenia eksportu z województw objętych chorobą. Udało się uniknąć objęcia zakazem całej Polski, choć takie były pierwotne zamiary wietnamskich służb weterynaryjnych. Obserwowana jest również sytuacja odnośnie do ptasiej grypy (HPAI) występującej w przypadku drobiu. Mimo tych barier Polska jest istotnym eksporterem mięsa do Wietnamu. Wg danych wietnamskich w I połowie 2019 r. importowana wieprzowina pochodziła głównie z Brazylii (40%), Polski (17%) oraz Kanady, USA, Australii, zaś drób z USA, Korei Południowej, Holandii i Rosji. W tej grupie towarowej istnieją potencjalne możliwości rozszerzenia asortymentu o wyroby mięsne, np. wędliny, parówki, kabanosy.

Mleko i produkty mleczne
Polskie mleko i produkty mleczne mogą być eksportowane od 2003 r. Wprowadzenie na rynek podlega kontroli weterynaryjnej oraz tzw. kontroli bezpieczeństwa żywności, co dodatkowo komplikuje i wydłuża procedury. Na rynku istnieje duża konkurencja producentów zagranicznych i krajowych (np. Vinamilk i TH True Milk), którzy zaczynają eksportować poza Wietnam. W Wietnamie można kupić polskie mleko, jednak ewentualny rozwój eksportu w tej grupie produktów mógłby dotyczyć serów i masła, które są na tamtejszym rynku drogie.

Owoce i warzywa
Od 2017 r. wietnamski rynek jest otwarty dla polskich producentów jabłek. Zgodę na eksport mogą również uzyskać producenci borówki – procedury w tym zakresie trwają. Należy podkreślić, że eksport świeżych owoców i warzyw wymaga spełnienia rygorystycznych procedur fitosanitarnych. Poza uznaniem kraju eksportera za bezpieczne źródło pochodzenia produktów roślinnych konieczne jest także zaakceptowanie danej kategorii, visit website. Dopuszczenie produktu do rynku pozwala określić listę podmiotów, które będą certyfikowane jako jego eksporter. Doświadczenie wskazuje, że pełna procedura dopuszczenia do rynku może trwać nawet kilka lat. Polskie jabłka mają dobrą cenę, natomiast Wietnamczycy preferują jabłka twarde, które, co ważne, lepiej znoszą transport. Największymi eksporterami jabłek do Wietnamu są obecnie USA, Australia i Nowej Zelandia. Szansy zwiększenia sprzedaży owoców można upatrywać w coraz większym popycie na nowe importowane owoce, np. czereśnie, borówki, gruszki.

Wyroby alkoholowe
Istnieją systemowe utrudnienia w imporcie napojów alkoholowych. Główne bariery to cła, system licencji importowych, ograniczona liczba portów uprawnionych do importowej odprawy alkoholu oraz system koncesjonowania obrotu alkoholem na rynku. Potencjał sprzedaży wyrobów alkoholowych opiera się na dobrej opinii o polskich produktach wśród Wietnamczyków – głownie tych, którzy studiowali lub pracowali w Polsce. Poza mocnymi alkoholami szanse na tutejszym rynku może mieć również piwo (obecne jest piwo czeskie). Bezpośredni eksport polskich wyrobów alkoholowych do Wietnamu rozpoczął w 2019 r. jeden z naszych klientów.

Co polski producent powinien wiedzieć o Wietnamie, jeśli chciałby eksportować towary z Polski?

Kluczowe składniki diety wietnamskiej (ryby i ryż) są produkowane obficie w kraju, więc import jest ograniczony podażą. Jednak w związku z tym, że tamtejsza klasa średnia częściej szuka większej różnorodności, skład importowanych produktów rolnych się zmienia. Importu potrzebuje również szybko rozwijający się sektor przetwórczy.

Jeśli chodzi o żywność, Wietnamczycy najczęściej importowali w 2018 roku, polskie produkty mleczne, owoce morza, oleje i tłuszcze, pszenicę oraz owoce i warzywa.

Główne kategorie importu	Udział
Karma	46.4%
Produkty mleczne	16.8%
Owoce morza	10.7%
Oleje i tłuszcze	10.7%
Pszenica	9.4%
Warzywa i owoce	6.2%

Mimo, że poziom dochodów w Wietnamie jest znacznie mniejszy niż w krajach rozwiniętych, segment żywności i napojów o wyższej wartości wydaje się zapewniać otwartą i rosnącą grupę odbiorców w perspektywie średnioterminowej (5-10 lat). Zaufanie konsumentów do produktów zachodnich jest wysokie, a wśród młodszych grup zauważalna jest fascynacja towarami w stylu zachodnim.

Ruch turystyczny stymuluje rozwój wietnamskiej branży hotelarskiej i gastronomicznej, a nowoczesne hotele i restauracje są zdominowane przez australijskich i europejskich menedżerów i szefów kuchni, którzy preferują produkty z importu. Turyści mają też duży wpływ na kształtowanie mody na picie alkoholu, który ma aż 70% udziału w całkowitej wartości rynku napojów.

Wietnamczycy to sympatycy piwa i przekąsek. W związku z tym, że przekąski są przedmiotem najwyższych stawek importowych, zachodni producenci przechodzą na krajową produkcję, aby zaspokoić potrzeby konsumentów i wprowadzić nowe marki.

Jak wygląda sieć dystrybucji i handlu towarów żywnościowych w Wietnamie?

W Wietnamie żywność jest rozprowadzana głównie za pośrednictwem tradycyjnych i komercyjnych kanałów handlowych, które stanowią odpowiednio 75% i 25% wartości detalicznej. Sieć kanałów komercyjnych tworzy 447 supermarketów, hipermarketów, sklepów spożywczych i operatorów usług gastronomicznych (560 000 restauracji i punktów gastronomicznych oraz 12 500 hoteli). Liczba sprzedawców detalicznych współpracujących z dystrybutorem zależy od jego możliwości w danym obszarze. Zwykle dystrybutor z poważną obecnością w dużych miastach ma około 200-300 sklepów, w tym salony sprzedaży w supermarketach i restauracjach. W Ha Noi i Ho Chi Minh City regularny duży dystrybutor ma co najmniej 7 kluczowych klientów (takich jak hotele, restauracje, hipermarkety itp.), którzy są uważani za główne źródło dochodu.

Jak wygląda codzienna praca Kierownika PAIH w Wietnamie, czym dokładnie pan się zajmuje?

Polskim przedsiębiorcom zainteresowanym eksportem i inwestycjami w Wietnamie udzielamy informacji ekonomicznych i analitycznych o poszczególnych sektorach tutejszej gospodarki, uwarunkowaniach prawnych, konkurencji i potencjale danego rynku. Promujemy ponadto polską gospodarkę poprzez organizację seminariów i warsztatów oraz stoisk na imprezach targowych i wystawienniczych. Zajmujemy się też obsługą logistyczną i informacyjną misji gospodarczych z Polski (w tym delegacji rządowych).

Jednym z naszych kluczowych zadań jest również podejmowanie działań interwencyjnych w imieniu polskich przedsiębiorców oraz budowanie sieci kontaktów w celu zbierania informacji o najważniejszych wydarzeniach gospodarczych i aktualizacji wiedzy na temat gospodarki Wietnamu.

Firmy zainteresowane misją gospodarczą do Wietnamu, mogą kontaktować się z Biurem Promocji Jakości w celu uzyskania informacji (biuro@bpj.com.pl).