Rok w rolnictwie

Walka o bezpieczeństwo żywności i z ASF, anomalie pogodowe czy uwolnienie rynku cukru. Mijający rok był pełen wyzwań w rolnictwie. O podsumowanie tegorocznych działań na rzecz sektora rolnego oraz o planach z nim związanych na przyszły rok, poprosiliśmy ministra rolnictwa i rozwoju wsi Krzysztofa Jurgiela.

Autor: Maria Sikorska

Maria Sikorska: Jak przebiegała w 2017 roku realizacja Programu Działań Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi na lata 2015-2019 w 2017 roku?

Krzysztof Jurgiel: To kolejny rok konsekwentnej realizacji naszego programu. Podstawą naszego działania jest stałe prowadzenie dialogu z przedstawicielami związków, samorządu i organizacji rolniczych. Dlatego też powołana została Rada Dialogu Społecznego w Rolnictwie. Najważniejszym celem była poprawa opłacalności produkcji rolnej i w tym zakresie nastąpiła znacząca poprawa, zwłaszcza na rynku mleka i wieprzowiny. Przyspieszona został wypłata zaliczek płatności bezpośrednich i to po raz pierwszy w wysokości 70%, zarówno za rok 2016, jak i za rok bieżący.

M.S.: Jaki jest roczny bilans działań podejmowanych przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz jednostki podległe i nadzorowane?

K.J.: Dobry plan i konsekwencja w jego realizacji pozwalają na pozytywną ocenę ogólną podejmowanych w tym roku działań.

M.S.: 2017 rok – to rok wielu zmian w instytucjach działających na rzecz rolnictwa, m.in. powstał KOWR. Jakie są według pana tego efekty?

K.J.: Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa powstał na bazie dotychczasowych dwóch agencji: Nieruchomości Rolnych i Agencji Rynku Rolnego. Swoją działalność rozpoczął 1 września br., czyli nieco ponad dwa miesiące temu. Uważam, że jest zdecydowanie zbyt wcześnie, aby podejmować się oceny jego działalności. Na razie bez problemu realizuje przejęte zadania.

M.S.: Jak wiele ważnych decyzji oraz zmian ustawowych zostało przygotowanych przez ostatni rok, jak znaczące prace programowe zostały wykorzystane, aby polepszyć warunki produkcji rolnej oraz zabezpieczyć narodowy interes w kwestiach związanych z gospodarką ziemią?

K.J.: Działania na rzecz poprawy opłacalności produkcji wiążą się bezpośrednio z podejmowaniem starań o umocnienie pozycji rolnika – producenta w łańcuchu żywnościowym. W Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi opracowany też został Program rozwoju głównych rynków rolnych w Polsce na lata 2016-2020 oraz uruchomiona Platforma Żywnościowa (obecnie MRiRW złożyło wniosek do NCBiR o dofinansowanie tego projektu). Działania i wnioski składane przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi na posiedzeniach Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa wraz ze zdecydowaną, popierającą postawą części państw członkowskich, doprowadziły do uruchomienia przez Komisję Europejską tzw. lipcowego pakietu pomocowego, zawierającego siedem mechanizmów mających za zadanie ułatwić doprowadzenie do ustabilizowania sytuacji na unijnych rynkach produktów zwierzęcych, przede wszystkim na rynku mleka. W odniesieniu do ochrony ziemi rolnej należy podkreślić, że zahamowany został nieuzasadniony wzrost jej ceny. Ten rok był rokiem obserwacji regulacji prawnych wprowadzonych 2016 roku. Rozpoczęliśmy spotkania konsultacyjne dotyczące rozwiązań w projekcie ustawy o zmianie ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Przez półtora roku przyjmowaliśmy wnioski, postulaty i uwagi dotyczące obrotu ziemią. Wybraliśmy z nich ok. 30 rozwiązań, które dotyczą zmian w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego, a także w ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.

M.S.: Powołana została Rada Dialogu Społecznego w Rolnictwie oraz opracowane zostały przepisy prawne wzmacniające pozycję rolnika w łańcuchu żywnościowym. Jakie są efekty tych działań?

K.J.: Rada Dialogu Społecznego w Rolnictwie to właściwe miejsce do dyskusji i rozmów o niezbędnych zmianach, które należy wprowadzić, do dyskusji o proponowanych rozwiązaniach.

W 2017 r. roku weszły w życie ustawy:

o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolno-spożywczymi,
o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia sprzedaży żywności przez rolników (tzw. rolniczy handel detaliczny),
o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych („Produkt Polski”) – dobrowolne znakowanie oznaczeniem „Produkt Polski”,
o zmianie ustawy o funduszach promocji produktów rolno-spożywczych – działania promocyjne finansowane ze środków funduszy będą dotyczyły produktów wytworzonych w Polsce,
kontynuacja procedowania projektu ustawy o spółdzielniach rolników.

M.S.: Jak obecnie wygląda Pakt dla Obszarów Wiejskich? Jakie są wobec niego plany w 2018 roku?

K.J.: Zmieniliśmy podejście do modelu rozwoju i jest to rozwój zrównoważony, za który odpowiada cały rząd. W tym obszarze najważniejsze są Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju oraz będący na ukończeniu Pakt dla obszarów wiejskich. Kolejne zadania w pracach ministerstwa koncentrować się będą m.in. właśnie na realizacji Strategii oraz na przyjęciu i realizacji Paktu.

M.S.: Czy, zgodnie z zapowiedziami, w 2018 roku powstanie Państwowa Inspekcja Bezpieczeństwa Żywności? Jakie będą jej priorytety i kierunki działania?

K.J.: Rada Ministrów przyjęła w tym roku projekt ustawy o utworzeniu Państwowej Inspekcji Bezpieczeństwa Żywności. Został on skierowany do Sejmu RP. Teraz termin wejścia jej w życie zależy od parlamentarzystów.

M.S.: Jakie są największe sukcesy polskiego rolnictwa, branży rolno-spożywczej w 2017 roku?

K.J.: Przede wszystkim nastąpiła poprawa sytuacji na podstawowych rynkach rolnych oraz opłacalności produkcji. Bardzo dobrze rozwija się też eksport naszych produktów rolno-spożywczych.

M.S.: Jak wypadliśmy pod względem eksportu polskiej żywności i jakie są perspektywy w tym zakresie w przyszłym roku?

K.J.: Mamy wstępne dane za trzy kwartały bieżącego roku. To dobry czas dla naszego eksportu rolnego. Po tych wstępnych wynikach widać, że umożliwienie dostępu do 30 nowych rynków zbytu korzystnie wpływa na nasze rolnictwo i przetwórstwo. W porównaniu do analogicznego okresu w roku ubiegłym, wzrost wartości eksportu wynosi 12,3%, a wzrost dodatniego salda wymiany aż 16%. Konkretne wartości liczbowe wynoszą odpowiednio – wzrost eksportu z 17,7 mld euro do 19,9 mld euro oraz wzrost dodatniego salda z 5,2 mld euro do 6,1 mld euro.

Generalnie nie zmienia się struktura geograficzna eksportu. Również w roku bieżącym większość towarów rolno-spożywczych kierowanych jest na rynek Unii Europejskiej (81,3%), a ich wartość to 16,2 mld euro i wzrost w skali roku na poziomie 12%. Prowadzona polityka promocji a także działania uzgadniające fitosanitarne i weterynaryjne warunki handlu z krajami spoza Europy pozwoliły na uruchomienie, bądź zintensyfikowanie wymiany towarowej z krajami pozaeuropejskimi, takimi jak np. Senegal, Ghana, Kenia, Nigeria, Liban, Malezja czy Republika Korei. Podkreślić należy również wzrost eksportu do Japonii, Mołdawii, USA, Turcji, Jordanii, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Kanady (o 27%) oraz na Ukrainę i na Tajwan.

M.S.: Jakie zostały, zostaną podjęte kroki w kwestii walki z ASF?

K.J.: Walka z wirusem ASF to rzeczywiście poważny problem. Przygotowaliśmy kolejną specustawę, adekwatną do aktualnej sytuacji. Głównym jej celem jest usprawnienie działań prowadzonych w ramach likwidowania oraz zapobiegania chorobom zakaźnym zwierząt. Bezpośrednim powodem podjęcia prac legislacyjnych jest potrzeba dodatkowych działań, niezbędnych do skutecznego zwalczania tej choroby. W szczególności, chodzi o umożliwienie wykonywania na gruntach położonych w pasie drogi granicznej urządzeń lub budowli służących zapobieganiu lub zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. Zbudowanie zapory uniemożliwi migrację dzików zza wschodniej granicy kraju. To właśnie stamtąd przemieszczają się dziki zakażone wirusem ASF. Ponadto, o utworzenie zespołów ds. dochodzeń epizootycznych, składających się z osób mających specjalistyczną wiedzę z zakresu epizootiologii weterynaryjnej, a także o zwolnienie od pracy lub wykonywania zajęć służbowych dla osoby wykonującej odstrzał sanitarny zwierząt z zachowaniem prawa do wynagrodzenia lub uposażenia (wciągu roku kalendarzowego ten czas nie może przekroczyć 6 dni.

M.S.: Jakie wyzwania stoją przed polskim rolnictwem i całą branżą w przyszłym roku?

K.J.: Nastawiamy się na wzrost konkurencyjności i innowacyjność. Musi być szybszy przepływ osiągnięć naukowych do praktyki. Temu będą służyć m.in. podjęte już wcześniej działania związane z funkcjonowaniem ośrodków doradztwa rolniczego oraz instytutów naukowych. Jak już wspomniałem, przyszły rok to także działania podejmowane w związku z występowaniem wirusa afrykańskiego pomoru świń i jego zwalczania. Jednak, przyszły rok to przede wszystkim kwestia kształtu Wspólnej Polityki Rolnej w kolejnej perspektywie finansowej po roku 2020. Komisja Europejska przedstawiła propozycje w tym zakresie, ale pełna ich ocena będzie możliwa dopiero po zaprezentowaniu wieloletnich ram finansowych, co ma nastąpić w maju 2018 roku.

M.S.: Jakie są najważniejsze działania planowane przez ministerstwo na przyszły rok?

K.J.: Priorytetem na rok 2018 jest z pewnością aktywny udział w dyskusjach nad przyszłością Wspólnej Polityki Rolnej po roku 2020, która to dyskusja wchodzi w decydującą fazę. Kolejne zadania w pracach ministerstwa koncentrować się będą na przygotowaniu ustawy o gospodarstwie rolnym, realizacji Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, przyjęciu i realizacji Paktu dla obszarów wiejskich oraz na zwalczaniu ASF.

M.S.: Dziękuję za rozmowę.