Pestycydy w owocach i warzywach
Zgodnie z zaleceniami należy spożywać co najmniej 400 g/dziennie owoców i warzyw. Co w takim razie zrobić z pestycydami, które często w nich występują?
Znaczenie owoców i warzyw
Spożywanie warzyw i owoców pozytywnie wpływa na każdy aspekt naszego zdrowia. Badania naukowe dowodzą, że spożycie minimum 400 g warzyw i owoców dziennie wiąże się z mniejszym ryzykiem wielu chorób oraz z niższą śmiertelnością z nich wynikającą – szczególnie dotyczy to chorób sercowo-naczyniowych. W związku z tym zaleca się spożywanie warzyw i owoców w ilościach określonych w Piramidzie Zdrowego Żywienia, ponieważ przynosi to znacznie więcej korzyści, w przeciwieństwie do rezygnacji z nich w codziennej diecie.
Pozostałości pestycydów w żywności – regulacje prawne
Pestycydy to substancje służące do zwalczania szkodliwych i niepożądanych organizmów stosowane najczęściej do ochrony roślin uprawnych. Ze względu na wysoką toksyczność wielu pestycydów ustalono szereg zaleceń i sformułowano przepisy zabezpieczające populacje przed negatywnymi skutkami ich pozostałości w żywności.
Dopuszczalne normy pozostałości pestycydów w żywności są stale monitorowane przez odpowiednie jednostki, a w szczególności przez powiatowe i wojewódzkie służby sanitarno-epidemiologiczne. Zasady prowadzenia urzędowych kontroli i monitoringu żywności w zakresie pozostałości pestycydów określa rozporządzenie (WE) nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 lutego 2005 r. (z późniejszymi zmianami) w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w żywności i paszy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz na ich powierzchni, zmieniające dyrektywę Rady 91/414/EWG.
Badania żywności pod kątem obecności pestycydów
W 2016 roku Zakład Badania Bezpieczeństwa Żywności Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach opracował raport, dotyczący pozostałości środków ochrony roślin w ramach urzędowej kontroli ich stosowania. W raporcie analizowano prawidłowości stosowania środków ochrony roślin. Do badań pobrano 1089 prób płodów rolnych w tym 289 prób owoców, 352 próbki warzyw oraz 448 prób z upraw rolniczych na terenie całej Polski. Wśród upraw sadowniczych badano takie owoce jak: jabłka, truskawki, wiśnie, porzeczki, maliny, borówki, śliwki, gruszki oraz czereśnie. W przypadku warzyw badano pozostałości pestycydów między innymi w: kapuście pekińskiej, kapuście głowiastej, marchwi, pomidorach, sałacie, rzodkiewce, brokule, kalafiorze, porze, szpinaku, koprze i pietruszce.
Badanie wykazało, że w 464 próbach (42,6%) z 1089 badanych nie stwierdzono obecności pozostałości środków ochrony roślin. Natomiast w 601 próbach (55,2%) wykryto pozostałości poniżej najwyższych dopuszczalnych norm. Tylko w 24 z badanych prób (2,2%) stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych norm. Ocenę uzyskanych wyników prowadzono w oparciu o wykazy najwyższych dopuszczalnych norm poziomów pozostałości środków ochrony roślin zawarte w rozporządzeniu nr 396/2005.
Jak pozbyć się pestycydów z owoców i warzyw?
Odpowiednia higiena warzyw i owoców przed ich spożyciem znacząco zmniejsza ilość szkodliwych substancji użytych do ich ochrony podczas uprawy. Na jakość owoców i warzyw należy zwrócić uwagę już podczas ich zakupu – warto wybierać produkty nieuszkodzone o prawidłowej barwie i najlepiej kupować je w sprawdzonych miejscach.
W zależności od rodzaju warzyw i owoców stosujemy wobec nich inne sposoby przygotowania (np. przechowujemy w różnych temperaturach), ale bez wyjątków wszystkie należy myć pod bieżącą wodą i osuszać papierowym ręcznikiem bezpośrednio przed spożyciem. Większość przebadanych w Polsce warzyw i owoców nie zawiera pozostałości środków ochrony roślin lub zawiera je w ilościach dozwolonych, dlatego też mycie ich pod bieżącą wodą jest wystarczające.
Dodatkowe środki ostrożności można przyjąć w przypadku warzyw i owoców, w których częściej zauważa się przekroczenia – tj. brokuł, rukola, rzodkiewki, jabłka, por, kalafior, kapusta pekińska, kapusta brukselska, kapusta głowiasta, śliwki, czereśnie oraz seler korzeniowy. Sprawdzonym sposobem na pozbycie się pozostałości pestycydów jest mycie warzyw i owoców w roztworze sody oczyszczonej. W badaniu przeprowadzonym przez naukowców z University of Massachusetts w USA udowodniono, że roztwór z sody oczyszczonej najskuteczniej usuwa pestycydy. Mycie jabłek w takim roztworze przez 12-15 minut pozwala na usunięcie 80-90% pestycydów. Aby otrzymać roztwór należy w 1 litrze wody rozpuścić 1 łyżkę sody.
Podsumowując: warzywa i owoce należy spożywać w zalecanych ilościach, tj. minimum 400 g na dzień. Uwzględnienie w diecie tych produktów przynosi większe korzyści niż unikanie ich ze względu na zawartość pestycydów. Należy pamiętać, że w celu zachowania odpowiedniej higieny warzywa i owoce powinniśmy myć pod bieżącą wodą bezpośrednio przed ich spożyciem.
Źródło: IŻŻ NCEŻ/mgr Aleksandra Wedziuk, konsultacja: dr Katarzyna Stoś, prof. IŻŻ