Pamiętajmy o umowie kontraktacji

Przepisy prawa polskiego w zakresie umowy kontraktacji uregulowanej w kodeksie cywilnym, pozostają niezmienne od wielu lat, jednak w związku z nowymi regulacjami prawnymi, trzeba wnikliwie badać aktualnie zawierane przez rolników umowy. Od 11 lutego 2017 roku istnieje możliwość nakładania kar za nabywanie produktów rolnych bez pisemnej umowy z producentem. O szczegółach związanych z umową kontraktacyjną porozmawialiśmy z Cezarym Madajem, rzeczoznawcą w Stowarzyszeniu Naukowo-Technicznym Inżynierów i Techników Rolnictwa.

Maria Sikorska: Od kiedy trzeba zawierać obowiązkowe umowy na dostawę produktów rolnych?

Cezary Madaj: Obowiązek zawierania umów zawarty jest w art. 38 ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o organizacji niektórych rynków rolnych. Z kolei warunki, które muszą spełniać umowy, uregulowane zostały odpowiednio w art. 125 i art. 127, art. 148 ust. 2 oraz art. 168 ust. 4 i 6 Rozporządzenia PEiR (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 roku. Obowiązek zawierania umów na produkty rolne na piśmie istnieje w Polsce od 3 października 2015 roku. Od 11 lutego ubiegłego roku prezes Agencji Rynku Rolnego, a obecnie dyrektor KOWR, zyskał kompetencje do nakładania kar pieniężnych za brak umów na piśmie lub ich wadliwość.

M.S.: Kogo dotyczą umowy?

C.M.: W praktyce umowy na dostawę produktów rolnych powinien zawrzeć każdy pierwszy nabywca, zbywca i pośrednik w obrocie produktów rolnych. Zwolnieni z takiego obowiązku są tylko producenci realizujący dostawy bezpośrednie oraz członkowie spółdzielni produkcyjnych, dostarczający produkty do spółdzielni, której są członkami.

M.S.: Jak powinna wyglądać umowa?

C.M.: Nie ma jednoznacznego wzoru umowy wskazywanego przez KOWR. Powinna ona zawierać cenę do zapłaty za dostawę, ilość i jakość produktu sprzedawanego, okres obowiązywania umowy, szczegóły dotyczące terminów i procedur płatności, ustalenia dotyczące odbioru lub dostawy produktów rolnych oraz przepisy mające zastosowanie w przypadku zaistnienia siły wyższej.

M.S.: Czy warunki umowy mogą ulec zmianie w przypadku zaistnienia siły wyższej?

C.M.: Warunki umowy mogą ulec zmianie – za porozumieniem stron i wyłącznie w formie pisemnej lub umowa może zostać rozwiązana ze skutkiem natychmiastowym w momencie zaistnienia siły wyższej. Za siłę wyższą uważa się m.in. śmierć beneficjenta, długoterminową niezdolność beneficjenta do wykonywania zawodu czy poważną klęskę żywiołową powodującą duże szkody w gospodarstwie rolnym.

M.S.: Na kim ciąży obowiązek zawarcia pisemnej umowy – na nabywcy czy dostawcy?

C.M.: Obowiązek zawarcia pisemnej umowy dotyczy zarówno nabywcy, jak i dostawcy produktów rolnych. Jednakże kara pieniężna za brak pisemnej umowy zostanie nałożona na nabywcę.

M.S.: Jakie kary mogą grozić za brak umowy lub wadliwą umowę?

C.M.: Za brak umowy 10% jej wartości, a za wadliwą umowę 3%.

M.S.: Jaki jest cel podpisywania takich umów?

C.M.: Te umowy z pewnością mają służyć unikaniu nieuczciwych praktyk handlowych, a także poprawie transmisji cen i dostosowaniu podaży do popytu. Mają również na celu poprawę funkcjonowania rynku produktów rolnych w relacjach producent rolny – nabywca.

M.S.: Czy obowiązek zawierania umów dotyczy tylko sprzedaży czasowej? Czy umowy muszą być zawierane również w przypadku jednorazowej sprzedaży?

C.M.: Bez znaczenia jest, czy umowa zawierana jest na dłuższy okres, czy też dotyczy jednorazowego dostarczenia produktów. Obowiązek zawarcia umowy dotyczy każdej transakcji, nawet transakcji jednorazowej.

M.S.: Czy w zakresie umów kontraktacyjnych zapowiadane są dalsze zmiany regulacyjne?

C.M.: Niewykluczone, że w przyszłości zostaną wydane dalsze przepisy regulacyjne, ograniczające zasadę swobody zawierania umów w sektorze rolnym. Mogą one w szczególności dotyczyć m.in. minimalnego okresu obowiązywania umowy oraz wyprzedzenia, z jakim umowa musi być zawarta przed pierwszą dostawą.

M.S.: Dziękuję za rozmowę.