Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne

Sposobem na wyróżnienie środków spożywczych jest stosowanie oświadczeń żywieniowych, tj. dobrowolnych oświadczeń wskazujących na szczególne właściwości odżywcze lub też na powiązanie spożywania określonego środka spożywczego ze stanem zdrowia.

Zagadnienie stosowania oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych uregulowane jest w rozporządzeniu 1924/2006 z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności. Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne zamieszczane są na etykietach produktów, w reklamach, a także – coraz częściej – w różnego rodzaju materiałach kierowanych do profesjonalistów, w tym do dietetyków i lekarzy.

Niemcy pytają Unię

Na tle stanu faktycznego dotyczącego zamieszczania oświadczeń wpisujących się w definicję oświadczeń zdrowotnych zawartą w rozporządzaniu 1924/2006 do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej skierowane zostało przez Landgericht München I (sąd okręgowy w Monachium, Niemcy) zapytanie prejudycjalne dotyczące tego, czy zakresem zastosowania rozporządzenia nr 1924/2006 są objęte nie tylko oświadczenia żywieniowe lub zdrowotne zawarte w przekazach komercyjnych kierowanych do konsumenta końcowego, lecz także zawarte w przekazach komercyjnych dotyczących żywności przeznaczonej dla konsumentów końcowych, skierowanych wyłącznie do specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia (wyrok TSUE z dnia 14 lipca 2016 r w sprawie C‑19/15, Verband Sozialer Wettbewerb, ECLI:EU:C:2016:563a).

W odpowiedzi na to pytanie TSUE uznał, że z art. 1 ust. 2 rozporządzenia 1924/2006 (zgodnie z którym: rozporządzenie znajduje zastosowanie do oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych zawartych w przekazach komercyjnych, zarówno w etykietowaniu, przy prezentacji, jak i w reklamach żywności przeznaczonej dla konsumentów końcowych) należy interpretować w ten sposób, że zakresem zastosowania tego rozporządzenia są objęte także oświadczenia żywieniowe lub zdrowotne zawarte w przekazach komercyjnych kierowanych wyłącznie do specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia. Jak zauważył TSUE w art. 1 ust 2 rozporządzenia 1924/2006 używa się sformułowania „przekaz o charakterze komercyjnym”, bez wskazania adresatów tego przekazu, natomiast pojęcie konsument końcowy używane jest w kontekście „żywności przeznaczonej dla konsumenta końcowego”, co – jak słusznie skonkludował TSUE – oznacza, że dla konsumentów musi być przeznaczony sam produkt, a nie dotyczący go przekaz. TSUE podkreślił, że wykładnia, w myśl której rozporządzenie to stosuje się także do przekazów komercyjnych skierowanych wyłącznie do specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia, jest zbieżna z celami realizowanymi przez to rozporządzenie, a jednym z głównych jego celów jest ochrona zdrowia, co wymaga w szczególności dostarczania konsumentowi niezbędnych informacji, tak aby mógł on dokonać wyboru z pełną znajomością faktów.

Siła autorytetu

Jak zaznaczył TSUE, wiedza naukowa specjalistów w dziedzinie ochrony zdrowia jest wyższa niż wiedza, jaką posiada konsument końcowy, nie można jednak uznać, że tacy specjaliści są w stanie nieustannie posiadać pełną i aktualną specjalistyczną wiedzę naukową, która jest niezbędna do tego, by móc ocenić wszystkie produkty żywnościowe oraz oświadczenia żywieniowe lub zdrowotne zastosowane na etykietach tych produktów, przy ich prezentacji czy reklamie. Nie można zatem wykluczyć, że specjaliści w dziedzinie ochrony zdrowia sami zostaną wprowadzeni w błąd przez niezgodne z prawdą, mylące bądź fałszywe oświadczenia. W konsekwencji mogą oni w dobrej wierze przekazywać błędne informacje dotyczące żywności będącej przedmiotem przekazu komercyjnego konsumentom końcowym, z którymi mają kontakt. Ryzyko to jest znaczne, jeśli weźmie się pod uwagę okoliczność, że specjaliści w dziedzinie ochrony zdrowia, ze względu na stosunek zaufania, jaki istnieje na ogół między nimi a ich pacjentami, mogą wywierać na tych ostatnich istotny wpływ.

Ochronna rola rozporządzenia 1924/2006

Wobec powyższego TSUE uznał, że stosowanie tego rozporządzenia do oświadczeń żywieniowych lub zdrowotnych zawartych w przekazach komercyjnych skierowanych do specjalistów przyczynia się – w ramach rynku wewnętrznego, którego skuteczne funkcjonowanie ma zapewnić rozporządzenie nr 1924/2006 – do osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony konsumentów.

Rozstrzygnięcie przyjęte przez TSU zasługuje na pełną aprobatę. W tym miejscu warto zwrócić uwagę, że przytoczone orzeczenie nie wpływa na sposób interpretacji rozporządzenia 1169/2011, bowiem w rozporządzeniu 1924/2006 i rozporządzeniu 1169/2011 zastosowano różne sformułowania. O ile w rozporządzeniu 1924/2006 mowa jest o „przekazie o charakterze komercyjnym”, bez wskazania adresatów tego przekazu, o tyle w rozporządzeniu 1169/2011 w definicji informacji na temat żywności wyraźnie mowa jest o „informacjach dotyczących danego środka spożywczego udostępnianych konsumentowi finalnemu”.

     dr hab. Paweł Wojciechowski

                         Wydział Prawa i Administracji UW

© Materiał chroniony prawem autorskim –  regulamin

Podobne artykuły

Decyzje Komisji Europejskiej w sprawie interwencji rynkowych w związku z COVID-19 Opłaty za urzędowe kontrole żywności Strategia dla polskiego rolnictwa Rozporządzenie w sprawie urzędowych kontroli żywności Chemiczne zanieczyszczenia w żywności Najważniejsze jest bezpieczeństwo konsumenta Po nitce do kłębka, czyli identyfikowalność żywności Sprzedaż bezpośrednia a regulacja „rolniczego handlu detalicznego”