Batat – ziemniak na słodko!
Batat to słodki kuzyn ziemniaka z Ameryki Środkowej i Południowej. Jest bardzo dobrym źródłem likopenu, a także inspiracją do przyrządzania ciekawych potraw.
Bataty, które są znane także jako wilce ziemniaczane, należą do najstarszych warzyw znanych człowiekowi. Uważa się, że pochodzą z Ameryki Środkowej i Południowej, gdzie na ścianach jednej z prehistorycznych jaskiń dostrzeżono rysunki roślin przypominających te byliny. Uprawa tego warzywa została rozpowszechniona od czasów odkrycia Ameryki przez Krzysztofa Kolumba. Wówczas te słodkie ziemniaki dotarły do Europy, skąd transportowano je do hiszpańskich i portugalskich kolonii. Tym samym, uprawa batatów rozprzestrzeniła się na większość kontynentów.
Obecnie największymi producentami batatów są Chiny oraz kraje Afryki i Ameryki Południowej. W uprawie jest około 400 odmian tego warzywa, o różnym kolorze skórki, od fioletowego, przez czerwony, pomarańczowy i żółty, do białego. Również miąższ może mieć różną barwę, w zależności od odmiany – białą, pomarańczową, czerwoną, fioletową lub żółtą. Największym producentem batatów na świecie są Indie.
Wartość odżywcza batatów
Bataty zawierają spore ilości węglowodanów (21,69 mg/100 g), a przede wszystkim cukru (12,05 mg/100 g). W 100 gramach tego produktu znajduje się 12 mg wapnia oraz 11 mg witaminy C. Słodkie ziemniaki zawierają też mangan, potas i fosfor, natomiast ich pomarańczowy miąższ – bardzo duże ilości karotenoidów, szczególne beta-karotenu.
Czerwona odmiana batatów to doskonałe źródło likopenu, a fioletowa zawiera antocyjany (obie te substancje jako przeciwutleniacze zmniejszają ryzyko zachorowania m.in. na nowotwory i choroby układu sercowo-naczyniowego). Poza tym bulwy batatów zawierają witaminy z grupy B, takie jak: tiamina (witamina B1), biotyna (witamina H), kwas pantotenowy (witamina B5), pirydoksyna (witamina B6), niacyna i ryboflawina.
Znaczenie zdrowotne batatów
Występujące w batatach antocyjany mają istotne znaczenie w przeciwzapalne, w tym w przypadku przeciwdziałania zespołowi metabolicznemu. W wyniku badań na myszach stwierdzono, że fioletowy kolor słodkich ziemniaków skutecznie poprawił stan zdrowia badanych zwierząt, obniżając ryzyko stresu oksydacyjnego. Warto dodać, że wspominane związki zawarte w batatach mają właściwości hamujące rozwój komórek nowotworowych i stymulują apoptozę.
Spożycie batatów
W Polsce spożycie batatów, według danych FAOSTAT za 2013 rok, jest bardzo niewielkie i w przeliczeniu na jednego mieszkańca wynosi 0,03 kg/rok. Średnio w Unii Europejskiej jest to wartość 0,09 kg/rok. Dla porównania w Indiach, które są liderem w uprawie tego produktu, roczne spożycie na jednego mieszkańca wynosi 0,86 kg/rok, zaś w Stanach Zjednoczonych wartość ta wynosi 2,79 kg/rok..
Jak jeść bataty
Bataty można jeść pieczone, grillowane i ugotowane ze skórką. Można je wykorzystać do przygotowania zapiekanek i zup. Warzywa te mogą posłużyć także do upieczenia ciasta batatowego oraz przyrządzenia budyniu, produktów szczególnie lubianych przez dzieci.
Z batatów można przyrządzić purée, które można potem wykorzystać do zrobienia pysznej kanapki. Wystarczy przykładowo rozsmarować je na chlebie, na to nałożyć warstwę masła orzechowego i plastry jabłka.
Bataty są ciekawym zamiennikiem ziemniaków w naszej diecie. Ich zaletą jest to, że świetnie nadają do przygotowywania deserów. Są przykładem szerokich możliwości, jakie niesie spożywanie warzyw bulwiastych. Duże znaczenie ma również bogata wartość odżywcza tego egzotycznego produktu.
Źródło: NCEŻ IŻŻ/mgr inż. Maciej Ołtarzewski
